เขื่อนท่าทุ่งนา
ความเป็นมา
เขื่อนท่าทุ่งนา เป็นโครงการหนึ่งในแผนพัฒนาลุ่มน้ำแควใหญ่ ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ตั้งอยู่ทางท้ายเขื่อนศรีนครินทร์ เขื่อนแห่งนี้มีคุณสมบัติพิเศษคือ สามารถนำน้ำที่ใช้ผลิตกระแสไฟฟ้าแล้วจากเขื่อนศรีนครินทร์มาผลิตกระแสไฟฟ้าได้อีก และยังสามารถสูบน้ำจากเขื่อนท่าทุ่งนา กลับไปใช้ผลิตกระแสไฟฟ้าได้อีกครั้งที่เขื่อนศรีนครินทร์ นับเป็นการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพที่สุด
งานก่อสร้างเขื่อน
รัฐบาลมีมติเห็นชอบเมื่อเดือนกันยายน 2520 ให้ กฟผ. ดำเนินการก่อสร้างโครงการเขื่อนท่าทุ่งนา ซึ่งแต่เดิมโครงการนี้มีชื่อเรียกว่า “โครงการแควใหญ่ตอนล่าง” กฟผ. เริ่มดำเนินการก่อสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกก่อนเป็นลำดับแรก โดยก่อสร้างบ้านพัก โรงพัสดุ สะพานข้ามแม่น้ำ ไฟฟ้า ประปา ฯลฯ ตั้งแต่เดือนธันวาคม 2520 ในเดือนมกราคม 2521 ได้เริ่มงานเบื้องต้นที่บริเวณที่ตั้งเขื่อน โดยทำการแผ้วถางป่าขุดดิน ขุดหิน ผันน้ำแม่น้ำแควใหญ่ และภายหลังจากนั้นงานก่อสร้างด้านโยธา อาทิ งานก่อสร้างอาคารระบายน้ำล้น อาคารรับน้ำ อาคารโรงไฟฟ้า อาคารท้ายน้ำและลานไกไฟฟ้า ซึ่งแต่ละรายการเริ่มทยอยแล้วเสร็จ และเสร็จสมบูรณ์ในเดือนธันวาคม 2524 สำหรับงานติดตั้งอุปกรณ์ผลิตกระแสไฟฟ้านั้น กฟผ. เริ่มดำเนินการติดตั้งเครื่องกังหันน้ำก่อนในเดือนสิงหาคม ๒๕๒๓ ต่อมาได้ทยอยติดตั้งอุปกรณ์อื่นๆ เรื่อยไป จนกระทั้ง สามารถดำเนินการติดตั้งเครื่องกำเนิดไฟฟ้าหน่วยที่ 1 และ 2 แล้วเสร็จและจ่ายกระแสไฟฟ้าได้ในเดือนธันวาคม 2524 และกุมภาพันธ์ 2525 ตามลำดับ
ลักษณะเขื่อนและโรงไฟฟ้า
เขื่อนท่าทุ่งนา สร้างปิดกั้นลำน้ำแควใหญ่ ตั้งอยู่บริเวณบ้านท่าทุ่งนาตำบลช่องสะเดา อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี อยู่ห่างจากเขื่อนศรีนครินทร์ลงมาท้ายน้ำประมาณ 25 กิโลเมตร
ตัวเขื่อน
เป็นเขื่อนแบบผสมระหว่างเขื่อนหินทิ้งแกนดินเหนียวกับเขื่อนคอนกรีตกราวิตี ในช่วงทางระบายน้ำล้น มีความสูงจากฐานราก 30 เมตร ความยาวสันเขื่อน 840 เมตร ความกว้างสันเขื่อน 8 เมตร ปริมาตรตัวเขื่อน 280,000 ลูกบาศก์เมตร
อ่างเก็บน้ำ
มีระดับกักเก็บน้ำสูงสุด 59.7 เมตร รทก. ระดับกักน้ำต่ำสุด 55.5 เมตร รทก. ความจุของอ่างเก็บน้ำ 54.8 ล้านลูกบาศก์เมตร ที่ระดับ 59.7 เมตร รทก. และปริมาณน้ำที่ใช้งานทั้งสิ้น 28.8 ล้านลูกบาศก์เมตร ความยาวอ่างเก็บน้ำ 25 กิโลเมตร
โรงไฟฟ้า
เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก จำนวน 5 ชั้น กว้าง 20 เมตร ยาว 50 เมตร สูง 45.87 เมตร ติดตั้งเครื่องผลิตไฟฟ้าชนิดกระแสสลับ ระบายความร้อนด้วยอากาศจำนวน 2 เครื่อง แต่ละเครื่องให้กำลังผลิต 19 เมกะวัตต์ รวมกำลังผลิตทั้งสิ้น 38 เมกะวัตต์ ให้พลังงานไฟฟ้าเฉลี่ยปีละประมาณ 170 ล้านกิโลวัตต์ชั่วโมง โดยจ่ายไฟฟ้าผ่านสายส่ง 115 กิโลโวลต์ เชื่อมโยงระหว่างลานไกไฟฟ้าเขื่อนศรีนครินทร์กับสถานีไฟฟ้าแรงสูงกาญจนบุรี
ประโยชน์ที่ได้รับ
เขื่อนท่าทุ่งนา เป็นโครงการพัฒนาลุ่มแม่น้ำแควใหญ่ตอนล่าง ที่ช่วยเสริมการผลิตไฟฟ้าให้กับโรงไฟฟ้าพลังน้ำเขื่อนศรีนครินทร์ โดยการติดตั้งเครื่องผลิตไฟฟ้าแบบสูบกลับ เครื่องที่ 4 และ 5 ที่เขื่อนศรีนครินทร์ ส่วนผลประโยชน์อื่นที่ได้รับมีดังนี้
- สามารถใช้น้ำที่ผลิตไฟฟ้าแล้วจากเขื่อนศรีนครินทร์มาผลิตไฟฟ้าได้อีกครั้ง
- ช่วยสนับสนุนนโยบายเร่งรัดพัฒนาชนบทของรัฐบาลให้รุดหน้ารวดเร็วยิ่งขึ้น
- อ่างเก็บน้ำของเขื่อนท่าทุ่งนา ทำหน้าที่เป็นอ่างเก็บน้ำตอนล่างคอยควบคุมปริมาณน้ำ และช่วยแก้ปัญหาระดับน้ำในลำน้ำแควใหญ่ทางด้านท้ายน้ำที่สูงขึ้น เนื่องจากปริมาณน้ำจำนวนมหาศาลที่ปล่อยมาจากเขื่อนศรีนครินทร์
- ทำให้การจัดสรรน้ำมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เพื่อใช้ในการชลประทานและการเพาะปลูกในหน้าแล้ง
- เป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปลาและเป็นสถานที่ท่องเที่ยวพักผ่อนหย่อนใจของประชาชน
เส้นทางคมนาคม
เขื่อนท่าทุ่งนา ตั้งอยู่ห่างจากกรุงเทพฯเป็นระยะทางประมาณ 200 กิโลเมตร สามารถเดินทางโดยรถยนต์ไปตามถนนสายพุทธมณฑลผ่านอำเภอนครชัยศรี จังหวัดนครปฐม อำเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี เข้าสู่อำเภอเมือง จังหวัดกาญจนบุรี แล้วเดินทางต่อไปตามถนนทางหลวงหมายเลข 3199 อีก 36 กิโลเมตร ก็จะถึงตัวเขื่อนฯ สำหรับการเดินทางโดยรถประจำทาง ขึ้นรถได้ที่สถานีขนส่งสายใต้ หรือโดยสารรถไฟสายท่องเที่ยวธนบุรี-กาญจนบุรี แล้วมาต่อรถโดยสารประจำทางในอำเภอเมือง สายกาญจนบุรี-ศรีสวัสดิ์ เพื่อมุ่งหน้าไปยังเขื่อนฯ
ที่ตั้ง